Het gaat snel..
In toenemende frequentie treffen we berichten aan over robot-auto’s ofwel zelfrijdende auto’s. Deze ontwikkelingen komen zowel vanuit de auto-industrie als ook daarbuiten. Tesla[1] is een mooi voorbeeld, maar ook de Google-car[2] en de merken Mercedes, BMW en Toyota zijn hiermee al in een vergevorderd stadium. Komende jaren wordt een ware doorbraak verwacht. Daarmee komt ook een ander perspectief in beeld: een oproepbare 
auto die je brengt van de plaats waar je bent naar de plaats waar je moet zijn op het moment dat jet jou uitkomt. De TuE in Eindhoven is hiermee ook aan de slag[3]. De nadelen van het OV zijn daarmee ondervangen. Bij de jongeren is het bezit van een ‘auto’ al niet meer zo in trek: het gebruik wel. Tegelijkertijd is de opkomst van autonome auto’s de start van de discussie over het openbaar vervoer zoals we dat nu nog kennen. Wat moeten we dan nog met de bus of de trein of zelfs de taxi? Hoogste tijd om hierover de discussie te starten.
Beknopte schets problematiek:
Tot nu toe lijkt de komst van zelfrijdende auto’s een gimmick die is voorbehouden aan de happy few. De combinatie van de zelfrijdende auto met elektrisch rijden (duurzame energie), de mogelijkheden om een dergelijk vervoermiddel met je smartphone ‘op te roepen’ zodat deze op het juiste moment op de juiste plaats is geeft mogelijkheden die velen bijzonder zullen aanspreken. De nadelen van ‘greenwheels[4]’ maar ook van bus, taxi, trein alsmede het zoeken naar een parkeerplek in de overvolle steden zijn hiermee verleden tijd. En deze ontwikkeling gaat razendsnel: Business Insider[5] verwacht al in 2019 een introductie van deze vervoermiddelen. De samenleving is hier nog niet of nauwelijks mee bezig. Zowel de facilitering van deze mogelijkheden als de aanpassing van wet- en regelgeving moet nog op gang komen. Aan de ene kant is hier sprake van marktregulering, aan de andere kant betreft het ook voorzieningen waar de overheid een rol in speelt. Wellicht moet het OV opnieuw worden uitgevonden of geherdefinieerd.
Schets oplossing:
Recent was in het nieuws: Zelfrijdende auto’s zonder stuur de openbare weg op in Wageningen[6]: …’ de eerste keer ter wereld dat zelfrijdende auto’s zonder pedalen of stuur de openbare weg op gaan’. Nog met een lage snelheid en over een vast parcours, maar toch. 
Met daarbij de opmerking dat: ‘Als die eerste tests positief verlopen zullen de autootjes later dit jaar worden ingezet om maximaal zes passagiers te vervoeren van de universiteitscampus naar het station Ede-Wageningen. De autootjes kunnen dan worden besteld met een app’. Komende tijd mag verwacht worden dat de vele ontwikkelingen van verschillende bedrijven en fabrikanten op dit gebied stuk voor stuk aan de deur kloppen bij de RDW en de overheid om toegelaten te worden tot de Nederlandse wegen. Dit als onderdeel uiteraard van een Europese vraag, maar daar gaat het hier nu even niet over. Waar het wel over gaat is dat deze wijze van vervoer van personen, en ook van goederen, een fundamentele andere kijk op transporteren en OV geeft dan voorheen. Beetje vergelijkbaar met de komst van de auto en bus (vrachtauto) ten tijde van de trein en tram.
Een stap verder is dat autobezit wordt ingewisseld voor autogebruik, dat de ‘oproepcar’ beschikbaar is in enkele varianten qua grootte en uitvoering en dat deze op het gewenste tijdstip voor komt rijden. Bij toepassing in de steden betekent dit tevens een einde van de parkeerproblematiek: parkeerplaatsen zijn niet meer nodig. Dit alles vraagt wel om regulering.
Rol overheid:
De eerste taak van de overheid is het onderkennen van deze ontwikkelingen, vooral van de snelheid waarmee zich dit gaat voordoen en van het vervolgens anticiperen op de veranderingen die dit met zich meebrengt voor de uitvoering. Het opzetten van een ‘taskforce autonome voertuigen’ is daarbij gewenst. Deze zal de gevolgen op een rijtje moeten zetten en de invoering moeten begeleiden, naast de afbouw van het huidige OV.
Risico’s:
Bij het ontbreken van een goede geleidde invoering is het niet ondenkbeeldig dat de verschillende fabrikanten en leveranciers elk met deeloplossingen en deelproducten op de markt en op de wegen gaan komen. Denk aan voertuigen met intelligente crusecontrols die een deel van de chauffeurstaken ondersteunen of overnemen, aan voertuigen met parkeerservice, rijbaanveranderingshulp (Tesla) en zo meer. Allemaal deeloplossingen die een stap op weg naar autonoom rijden in zich houden, maar nog wel op de oude denkbeelden zijn gebaseerd van bezit en gebruik, i.p.v. vervoer en transport.
Slotopmerking:
Het gaat snel, een deel van deze ontwikkelingen zijn nu al in laboratoria, op campussen / testlocaties en soms zelf op de openbare weg terug te vinden. Het overlaten aan de markt van deze ontwikkelingen is een optie die deels gevolgd kan worden, maar in combinatie met het OV heeft de overheid hier wel degelijk een verantwoordelijkheid in. Naast het bevorderen van duurzaamheid, denk aan de van jaar tot jaar gewijzigde regels voor leaseauto’s, bijtelling etc., is het nu de hoogste tijd om na te denken over het herontwerpen van het OV, waarbij tegelijkertijd de doelstellingen van duurzaamheid en bereikbaarheid binnen beter realiseerbaar zijn.
[1] Tesla: https://www.teslamotors.com/nl_NL/
[2] Google-car: https://www.google.com/selfdrivingcar/
[3] Zie: https://www.tue.nl/onderzoek/strategic-area-smart-mobility/nieuws/20-02-2017-mobiliteitsexperts-bundelen-krachten-bij-automotive-week-2017/
[4] Greenwheels: https://www.greenwheels.com/nl
[5] BI: http://www.businessinsider.com/report-10-million-self-driving-cars-will-be-on-the-road-by-2020-2015-5-6?IR=T
[6] http://www.nu.nl/gadgets/4205197/zelfrijdende-autos-zonder-stuur-openbare-weg-in-wageningen.html